Boos op mezelf
Alweer begon de Shetlander naar het meisje te happen. Ik baalde ervan. Weer zo’n pony die te vaak uit de hand gevoerd krijgt en daardoor steeds in handen en jaszakken bijt. Ik had het kunnen weten bij die Shetlanders!
Het meisje, Ramona*, lijkt er niet eens zo van onder de indruk, maar het kan natuurlijk wel gevaarlijk worden. Dan kijk ik nog eens goed. De pony heeft zijn oren plat in de nek. Hij bijt niet echt, maar hij dreigt wel. Hij ontbloot zijn tanden en hapt richting de buik en benen van Ramona.
Ik besluit in te grijpen en haal ze uit elkaar. Ramona komt naar mij toe. De pony rent bokkend door de paddock, proest eens flink en komt dan achter mij staan.
“Hij is boos op mij,” zegt Ramona. Ik denk dat ze gelijk heeft. Maar waarom? Ik begrijp er niets van, Ramona doet juist zo lief tegen de pony.
Ramona weet het wel. Ze vertelt me dat haar ouders en de docenten van haar beroepsopleiding ook vaak boos op haar zijn. Ze is trouwens ook vaak erg boos op zichzelf, zegt ze tussen neus en lippen door, omdat ze zo’n zooitje maakt van haar leven.
Achter mijn rug wordt de pony weer onrustig, zijn oren gaan weer plat in zijn nek en hij stapt naar voren. Ik houd hem tegen. Ik vraag aan Ramona wat ze doet als ze zo boos is op zichzelf.
Ze stroopt de mouw van haar trui omhoog. Ze kijkt weg. Haar arm zit vol littekens. Het zijn strepen in een schijnbaar willekeurig patroon over haar onderarm en polsen.
De Shetlander komt nu zachtjes naar Ramona toe. Ze geeft ‘m een knuffel en verstopt zich in zijn manen. Zijn oren staan ontspannen, hij zucht.
Ramona automutileert. Dit wordt ook wel zelfbeschadiging genoemd en het betekent dat ze zichzelf pijn doet, in dit geval door in haar onderarm te snijden met iets scherps.
Het is niet iets wat ze wíl doen, maar ze heeft het gevoel dat ze niet anders kán. Door de pijn komt er endorfine vrij. Endorfine geeft een fijn gevoel.
Endorfine, met dat fijne gevoel dat erbij hoort, kan verslavend zijn. Dat werkt zo. Op het moment dat je heftige, moeilijke emoties ervaart, is dat zwaar, heel zwaar. Zo zwaar dat je er zo snel mogelijk vanaf wilt.
Als je als kind niet geleerd hebt hoe je om moet gaan met (heftige) emoties, dan probeer je van alles om van dat rotgevoel af te komen. Per toeval heeft Ramona ontdekt dat zelfbeschadiging haar (tijdelijk) een fijn gevoel geeft. De emoties zakken weg.
Op de lange termijn is dit natuurlijk geen oplossing. Elke keer als Ramona zich boos voelt dan “straft ze zichzelf”, zoals zij het noemt. Daarna voelt ze zich beter.
De emotie blijft echter terugkomen, steeds sterker. Zij moet zichzelf vaker snijden om hetzelfde effect te bereiken. Ze wil zichzelf niet beschadigen, dus wordt ze weer boos op zichzelf.
Zie je hoe Ramona nu in een vicieuze cirkel beland is?
Ramona wil heel graag stoppen met zichzelf pijn doen. De Shetlander wil haar graag helpen. Persoonlijk vind ik dat hij dat op nogal lompe wijze kenbaar maakt. Maar Ramona kan er wel om lachen. Ze wil met hem verder het traject doorlopen.
De enige manier om van automutilatie af te komen is de oorzaak ervan aan pakken. Het heeft geen zin te zeggen dat Ramona zich niet meer mag snijden. Dan krijgt ze alleen maar nog meer stress en spanning en zal dus haar neiging tot zelfbeschadiging groter worden.
De sleutel is het leren omgaan met (moeilijke) emoties. Hierbij komt de pony goed van pas. Hij roept namelijk nogal wat emoties op bij Ramona.
Zij wil een stukje met hem lopen, hij verzet geen stap. Zij wil stilstaan, hij trekt zich los en rent weg. Zij wil naar links, hij gaat naar rechts. Ze wordt snel boos. Boos op de pony, boos op zichzelf, boos op mij.
Elke keer als ze boos wordt dan oefenen we hoe ze daar mee om kan gaan.
Boos worden mag wel, emoties kan je niet tegenhouden. Als je er maar op een gezonde manier mee omgaat.
De laatste keer dat ik Ramona zie, heeft ze een envelop bij zich. Ze drukt die in mijn hand zonder oogcontact te maken. Ik maak hem open.
Ze heeft een gedicht geschreven. Het is prachtig, ik lees het met tranen in mijn ogen. Dan kijk ik naar Ramona en zie een grote glimlach op haar gezicht.
“Nu ik niet meer zoveel bezig ben met boos zijn en mezelf straffen, heb ik weer tijd om te schrijven. Ik schreef vroeger altijd songteksten. Ik dacht, kom ik ga dat maar weer eens doen.”
*Vanwege de privacy is de naam gefingeerd.
©Wendela den Tonkelaar, CVPC, 2019-2021
