Wat je als paardencoach kan betekenen voor mensen die leven met of na kanker

Mensen die leven met de gevolgen van kanker hebben meestal flink ingeleverd op hun kwaliteit van leven. Er zijn fysieke gevolgen, zoals neuropathie (schade aan de zenuwen, meestal in handen en voeten). Maar er zijn ook veel mentale gevolgen. En bij die mentale gevolgen kunnen paardencoaches een rol spelen. 

Er is (gelukkig) veel wat je als paardencoach kan betekenen voor mensen met of na kanker. Hieronder zet ik op een rijtje wat de drie meest voorkomende (mentale) klachten zijn*. Bij elk van die drie klachten beschrijf ik wat je als paardencoach kan doen als je een cliënt hebt die hier last van heeft.

1. Vermoeidheid

Blijvende vermoeidheid en een grote afname van energie ervaren driekwart van de mensen die kanker hebben gehad. Voor buitenstaanders is dit niet zichtbaar. Ook wordt er vaak heel makkelijk gedacht: dan ga je toch wat eerder naar bed. Maar een gebrek aan energie heeft een grote invloed op je kwaliteit van leven. 

Het betekent. dat je keuzes moet gaan maken. Je moet kiezen waar je je energie aan besteedt. Ga je vandaag het huis schoonmaken of ga je met de kinderen naar de speeltuin? Allebei gaat niet, dus je moet kiezen. Wat is voor jou belangrijk? 

Als paardencoach kan je jouw cliënt hiermee helpen door in de sessies te gaan onderzoeken welke waarden de cliënten heeft (=wat is belangrijk voor jou?). Om vervolgens te onderzoeken welk gedrag past bij die waarden. Vaak besteden cliënten hun schaarse energie aan dingen die voor anderen belangrijk zijn (meegekregen vanuit hun opvoeding of wat door de maatschappij belangrijk gevonden worden). Dit is vanuit de ratio geredeneerd.

Als je in verbinding bent met de paarden dan ben je ook in verbinding met je gevoel. En vanuit je gevoel kan je makkelijker genoemen wat jouw eigen waarden zijn en welk gedrag voor jou waardevol voelt. Deze oefeningen zijn dus makkelijker met/bij de paarden dan in een reguliere coachingsetting. 

2. Cognitief Functioneren

Bijna de helft van de mensen ervaart geheugenproblemen en moeite met de aandacht als blijvend gevolg van kanker. Het is natuurlijk heel lastig om te doen wat belangrijk voor je is, als je moeite hebt om je daarop te focussen. Daarnaast ervaren veel mensen op dit gebied problemen op hun werk of kunnen niet meer werken. 

Zoals je misschien wel weet ben ik een groot fan van aandachtsoefeningen met paarden. Dit is dus bij uitstek een thema waar je als paardencoach veel in kan betekenen. Over het algemeen zijn hersenen goed in staat om weer nieuwe verbindingen te leggen en (opnieuw) te leren om de aandacht langer vast te houden. Echter is dit niet altijd het geval.

De klachen kunnen ook blijvend zijn. Dit vraagt dus om aandacht voor het proces van acceptatie waar we in ACT veel mee bezig zijn. Acceptatie van het cognitief functioneren zoals dat nu is. We kunnen daar acceptie oefeningen voor doen en ook zelfcompassie oefeningen kunnen hierin veel betekenen. 

3. Angstklachten

Angstklachten ervaren mensen met name in de eerste twee jaar na de diagnose. En ook het proces van herstel na kanker gaat vaak gepaard met angstklachten. Angst voor de controles die steeds weer volgen. En ook het verlies van vertrouwen in het eigen lichaam geeft angstklachten. 

Nou is angst natuurlijk een hele normale emotie om te ervaren als je een beangstigende diagnose krijgt. In principe hoeft er dus niet iets “opgelost” te worden. Het wordt pas vervelend als deze angst je in de weg gaat zitten om te doen wat belangrijk voor je is (zoals ik bij punt 1 heb beschreven). Maar ook dan hoeft de angst niet helemaal weg te gaan, het moet alleen draagbaarder worden. Je kan leren de angst liefdevol vast te houden in plaats van angstig weg te drukken. 

Als paardencoach kan je met je cliënt oefeningen doen voor emotieregulatie. Veel oefeningen uit de polyvagaal theorie kan je bij deze angstklachten ook inzetten, zodat de cliënt leert zichzelf te reguleren en zich weer veilig te voelen in zijn eigen lichaam. 

Kortom, je kan als paardencoach veel betekenen als cliënten mentale klachten ervaren als gevolg van kanker. 

©Wendela den Tonkelaar, CVPC, 2024

*Bronnen: Rapport “Kankerzorg in Beeld” door Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) 2019 & PROFIEL: database van wetenschappelijke onderzoeken naar kwaliteit van leven van mensen die kanker hebben of hebben gehad (IKNL en Tilburg University) 2022

Tijdens een bijscholing vertelde paardencoach Emma* mij over een sessie waarin haar Tinker, Finn, vrijwel de hele tijd stil bleef staan in het midden van de paddock. De sessie liep totaal niet goed en Emma hield er een slecht gevoel aan over. Ze wil meer tools krijgen om met dit soort situaties om te gaan; dat is de reden dat ze deze bijscholing volgt. Emma is een 38-jarige, sportieve vrouw uit Brabant. Naast haar parttime baan als HR-adviseur werkt ze twee dagen per week met haar twee Tinkers aan huis. Emma heeft een sterke passie voor het helpen van mensen met haar paarden, maar ze worstelt elke sessie met een knagende angst: wat als haar paarden niets laten zien? Dit gevoel van onzekerheid hangt als een schaduw over haar sessies, waardoor ze zich minder zelfverzekerd voelt als coach. Ze wil haar cliënten helpen, maar deze angst belemmert haar tijdens de sessies.

Emma zit momenteel in een vicieuze cirkel. Ze verbergt haar angst door een masker van zelfverzekerdheid op te zetten, maar diep van binnen voelt ze de spanning steeds meer opbouwen. Ze probeert dit op te lossen door elke sessie uitgebreid voor te bereiden, maar dit maakt haar eigenlijk alleen maar zenuwachtiger. Elke keer als een sessie niet verloopt zoals gepland, twijfelt ze nog meer aan zichzelf. Ze overweegt nu een warmbloed paard aan te schaffen in de hoop dat die meer signalen laat zien en het coachen makkelijker maakt. Haar man vindt dit echter geen goed idee en wijst erop dat ze al twee paarden hebben die aandacht nodig hebben. In haar hoofd blijft de gedachte malen dat ze niet goed genoeg is als paardencoach, en dit begint steeds meer invloed te krijgen op haar werk en haar plezier in de coaching.

In de bijscholing leert Emma mindfulness-technieken toe te passen. Ze ervaart meer rust en aanwezigheid tijdens haar sessies, wat haar zenuwen aanzienlijk vermindert. Het accepteren van haar onzekerheid heeft haar geholpen deze angst niet langer te zien als een vijand, maar als een natuurlijk onderdeel van het proces. Daarnaast leerde Emma om de subtiele signalen van paarden beter te observeren. Ze ontdekt dat haar Tinkers, ook als ze weinig bewegen, wel veel laten zien. Het idee van het aanschaffen van een nieuw paard verdwijnt naar de achtergrond.

Na de bijscholing gaf Emma een sessie met Finn aan een nieuwe cliënt. Dit keer stond Finn in een hoek van de paddock en leek opnieuw niet te bewegen. Maar nu zag Emma de subtiele signalen die Finn gaf: een lichte oorbeweging, een opgetrokken neus, versnelde ademhaling. Gewapend met haar nieuwe kennis en technieken wist ze precies welke werkvormen ze kon inzetten met een minder actief paard. Ze begeleidde haar cliënt om meer in contact te komen met haar eigen gevoelens. Op het moment dat de cliënt aangaf dat ze zich meer ontspannen voelde, liep Finn naar de cliënt toe en bleef rustig naast haar staan. De cliënt voelde zich gesteund door het paard en Emma voelde het plezier in haar werk weer terugkomen.

*vanwege de privacy heet Emma in werkelijkheid anders.

©Wendela den Tonkelaar, CVPC, 2024