Werkvorm over waarden
In ACT (Acceptatie en Commitment Therapie) werken we altijd waardengericht. Dit betekent dat de cliënt onderzoekt welke waarden hij heeft: dat wat echt belangrijk is in het leven. We onderzoeken hoe de cliënt meer kan leven naar die waarden. Als je meer gaat doen van wat echt belangrijk is, dan wordt je leven waardevoller. De kwaliteit van leven gaat omhoog.
De volgende werkvorm brengt op een visuele manier de waarden in kaart. Het heet Bull’s Eye en is een bewerking van de originele oefening van Tobias Lundgren.
Gebruik een paddock/rijbaan met zand. Laat één of meerdere paarden loslopen in deze ruimte. Houd altijd de veiligheid in de gaten, het paard loopt los en de cliënt richt zijn aandacht in deze werkvorm op iets anders dan het paard. Als paardencoach zal je dus het paard goed in de gaten moeten houden om de veiligheid te kunnen waarborgen.
Vraag de cliënt om een grote cirkel in het zand te tekenen (denk aan het formaat van een grote volte). Dit kan je bijvoorbeeld doen door met je hak een lijn in het zand te trekken. Je zou ook longeerlijnen kunnen gebruiken, maar daar kan je paard verstrikt in raken met zijn benen, dus dat heeft niet mijn voorkeur.
Vervolgens worden er kleinere cirkels in de grote cirkel getekend. In het midden zet je een pion. Je hebt nu een bull’s eye gemaakt (zo’n ding als op een dartbord). Zie foto.
Vraag de cliënt om op krijtbordjes verschillende waarden op te schrijven die belangrijk zijn voor de cliënt. Elke waarde wordt op een apart krijtbordje geschreven. Ik gebruik de paard-proof krijtbordjes van de Paardencoachshop.
Je kan de cirkel onderverdelen in taartpunten waarbij elke taartpunt staat voor een aspect van het leven van de cliënt. Zodat er bij elk aspect verschillende waarden geplaatst kunnen worden.
Vervolgens kan de cliënt de krijtbordjes een plek geven in het bull’s eye. Het midden van de bull’s eye staat voor waarden die al helemaal voor 100% geleefd worden. De buitenste cirkel staat voor waarden die nog helemaal niet geleefd worden door de cliënt.
Geef de cliënt voldoende tijd om op gevoel alle krijtbordjes op de juiste plek te leggen. Doordat het een fysieke oefening is kan je verschillende posities van de bordjes proberen en voelen wat die positie met je doet.
Terwijl de cliënt hiermee bezig is houd je natuurlijk in de gaten wat het paard doet. Je observeert het gedrag van het paard en het gedrag van de cliënt. Bij de cliënt zullen er waarschijnlijk gevoelens naar boven komen bij de confrontatie met de vraag wat echt belangrijk is in je leven. En bij de beslissing in hoeverre hij al leeft naar zijn waarden.
Het paard zal waarschijnlijk op deze gevoelens reageren. En die interactie met het paard zal de cliënt ook weer wat doen, waardoor je meteen een mooie ingang hebt om naar gedachtes en gevoelens te vragen (een ander belangrijk aspect in ACT).
Wat paarden ook vaak doen is het aanraken, omgooien of zelfs uitwissen van de waarden op de bordjes. Soms verplaatsen ze een bordje. Of splitsen ze tussen de cliënt en een bordje. Ze lopen door de bull’s eye heen of gaan op een bepaalde plaats staan. Al deze gedragingen kunnen weer een reactie oproepen bij de cliënt.
Ik heb vaak meegemaakt dat de cliënt in eerste instantie een sociaal wenselijke keuze maakt in de waarden die opgeschreven worden en de plek waar de bordjes neergezet worden.
Als het paard zich ermee gaat bemoeien dan wordt het gevoel van de cliënt sterk aangesproken. Hij gaat uit zijn hoofd en komt meer in verbinding met zijn gevoel. Dit kan ertoe leiden dat de cliënt zijn keuzes gaat heroverwegen of tot de ontdekking komt dat een bepaalde waarde toch belangrijker of juist minder belangrijk is dan hij dacht.
Aan het eind van de oefening kan de cliënt een waarde kiezen die nu nog in de buitenste cirkel liggen en waarvan de cliënt het belangrijk vindt om meer richting het midden te bewegen. Op basis hiervan kan een stappenplan gemaakt worden om meer te gaan leven naar deze waarde.
©Wendela den Tonkelaar, CVPC, 2024
Tijdens een bijscholing vertelde paardencoach Emma* mij over een sessie waarin haar Tinker, Finn, vrijwel de hele tijd stil bleef staan in het midden van de paddock. De sessie liep totaal niet goed en Emma hield er een slecht gevoel aan over. Ze wil meer tools krijgen om met dit soort situaties om te gaan; dat is de reden dat ze deze bijscholing volgt. Emma is een 38-jarige, sportieve vrouw uit Brabant. Naast haar parttime baan als HR-adviseur werkt ze twee dagen per week met haar twee Tinkers aan huis. Emma heeft een sterke passie voor het helpen van mensen met haar paarden, maar ze worstelt elke sessie met een knagende angst: wat als haar paarden niets laten zien? Dit gevoel van onzekerheid hangt als een schaduw over haar sessies, waardoor ze zich minder zelfverzekerd voelt als coach. Ze wil haar cliënten helpen, maar deze angst belemmert haar tijdens de sessies.
Emma zit momenteel in een vicieuze cirkel. Ze verbergt haar angst door een masker van zelfverzekerdheid op te zetten, maar diep van binnen voelt ze de spanning steeds meer opbouwen. Ze probeert dit op te lossen door elke sessie uitgebreid voor te bereiden, maar dit maakt haar eigenlijk alleen maar zenuwachtiger. Elke keer als een sessie niet verloopt zoals gepland, twijfelt ze nog meer aan zichzelf. Ze overweegt nu een warmbloed paard aan te schaffen in de hoop dat die meer signalen laat zien en het coachen makkelijker maakt. Haar man vindt dit echter geen goed idee en wijst erop dat ze al twee paarden hebben die aandacht nodig hebben. In haar hoofd blijft de gedachte malen dat ze niet goed genoeg is als paardencoach, en dit begint steeds meer invloed te krijgen op haar werk en haar plezier in de coaching.
In de bijscholing leert Emma mindfulness-technieken toe te passen. Ze ervaart meer rust en aanwezigheid tijdens haar sessies, wat haar zenuwen aanzienlijk vermindert. Het accepteren van haar onzekerheid heeft haar geholpen deze angst niet langer te zien als een vijand, maar als een natuurlijk onderdeel van het proces. Daarnaast leerde Emma om de subtiele signalen van paarden beter te observeren. Ze ontdekt dat haar Tinkers, ook als ze weinig bewegen, wel veel laten zien. Het idee van het aanschaffen van een nieuw paard verdwijnt naar de achtergrond.
Na de bijscholing gaf Emma een sessie met Finn aan een nieuwe cliënt. Dit keer stond Finn in een hoek van de paddock en leek opnieuw niet te bewegen. Maar nu zag Emma de subtiele signalen die Finn gaf: een lichte oorbeweging, een opgetrokken neus, versnelde ademhaling. Gewapend met haar nieuwe kennis en technieken wist ze precies welke werkvormen ze kon inzetten met een minder actief paard. Ze begeleidde haar cliënt om meer in contact te komen met haar eigen gevoelens. Op het moment dat de cliënt aangaf dat ze zich meer ontspannen voelde, liep Finn naar de cliënt toe en bleef rustig naast haar staan. De cliënt voelde zich gesteund door het paard en Emma voelde het plezier in haar werk weer terugkomen.
*vanwege de privacy heet Emma in werkelijkheid anders.
©Wendela den Tonkelaar, CVPC, 2024
